Vindt u zichzelf wijs? Lastige vraag. Wanneer ben je wijs? Op school krijgen we ‘onder-wijs’. We worden onderricht om wijs te worden. Wijsheid heeft dan te maken met kennis, veel weten. De wijsheidsboeken in de Bijbel gaan dieper. Het gaat niet zozeer om verstand, maar om verstandig. Salomo wordt gezien als schrijver van Spreuken. Niet gek, want over hem staat in 1 Kon. 3 dat God in een droom vraagt wat hij wil hebben. Hij kiest niet voor macht, geld, of gezondheid, maar voor… wijsheid! Hij vraagt om een opmerkzaam hart, inzicht.
In Spreuken 9 wordt ‘Vrouwe Wijsheid’ tegenover ‘Vrouwe Dwaasheid’ geplaatst (lees het hele hoofdstuk eens). Wat een verschil is er tussen hen:
Vrouwe Wijsheid is actief: ze heeft een prachtig huis gebouwd, een heerlijke maaltijd gemaakt en iedereen wordt uitgenodigd voor het feest van de wijsheid. Verstandigen én onverstandigen mogen zich laten voeden door de wijsheid.
Vrouwe Dwaasheid is anders: ze bazelt maar wat, heeft nergens weet van en zit bij haar deur, onverschillig. Ook zij nodigt mensen uit – om ze van de rechte weg af te halen. Ook zij nodigt hen uit voor haar maaltijd: water en brood.
Waar zou u voor kiezen: vlees en wijn of water en brood? Het begeerlijke, verleidelijke van de dwaasheid ligt in het ‘verbodene’. Het gaat over ‘gestolen water dat verrukkelijk smaakt’ en over ‘geroofd brood dat een lekkernij is’. U voelt wel dat het wat duister is. Er klopt iets niet. En toch… het klinkt voor velen aanlokkelijk, ‘spannend’. Wat maakt de wijze nu wijs vanuit Gods perspectief? Dat staat in hoofdstuk 9:10. Het eerste deel meldt het fundament van wijsheid: ‘diep ontzag hebben voor God’. Dat is voor de wijze de basis van een verstandige levenswandel. Wat het inhoudt als we vanuit diep ontzag voor God willen leven, staat erna: ‘inzicht is vertrouwdheid met de Heilige’. Zij die op God gericht zijn, leren van Gods Woord en dat leidt tot inzicht. God geeft ons dat inzicht.
Enkele voorbeelden over het inzicht dat wijzen krijgen als ze hun leven bouwen op het fundament van het ontzag voor God:
- De Wijzen uit het oosten. Wijze sterrenkundigen, maar ook vanuit Gods perspectief wijs: ze hadden inzicht in Gods plan met de wereld door te zoeken naar een (Het) Koningskind.
- De gelijkenis van de bouwers. De wijze bouwer hoorde de woorden van Jezus en ging ernaar handelen (dat is inzicht!); hij bouwde zijn leven op de Rots!
- De gelijkenis van de wijze en dwaze maagden. Wat maakte de wijzen wijs? Het inzicht dat ze te allen tijde gereed moesten zijn voor de komst van de bruidegom.
Willen wij leven vanuit ‘ontzag voor God’ en vanuit Zijn inzicht? Het lijkt simpel om ‘ja’ te zeggen, maar in de praktijk blijkt dat de mens anders in elkaar zit. Kijk, hoeveel mensen gevangen zijn door verleidingen van drugs, macht, zelfzucht. Iedereen weet dat dat niet goed is, maar velen zoeken daarin hun genoegen. Aardse wijsheid is kwetsbaar, mist een basis. Kunnen we wijs zijn zonder geloof? Tot op zekere hoogte wel, maar we missen dan het fundament van de wijsheid: het diepe ontzag voor God en het inzicht dat Hij wil geven.
Laten wij streven naar Gods wijsheid en waken voor enkel de aardse wijsheid. Want dat leidt vaak tot ‘eigen wijsheid’ en ‘eigenwijsheid’.
Peter Versloot (geestelijk verzorger De Vijverhof)